In 2025 kiest KU Leuven een nieuwe rector. De rector vertegenwoordigt de universiteit, en wordt voor een termijn van 4 jaren benoemd. Het beleid dat de komende rector uitstippelt, zal in de cruciale jaren tot 2030 dus een net zo belangrijke rol te spelen in de weg die we als stad bewandelen richting klimaatneutraliteit. Leuven 2030 schreef een open brief aan alle 3 de kandidaat-rectoren, met de vraag om het klimaat op te nemen als speerpunt in dit beleid. - foto © Jan Crab

Lees de volledige open brief hier:

Geachte kandidaat-rector,

Een klimaatneutraal Leuven, dat is samen voor onze best mogelijke toekomst kiezen. Met meer groen en minder wateroverlast. Met gezondere binnen- en buitenruimtes. Met meer toekomstbestendige jobs en een grotere energie- en materialenonafhankelijkheid. Met meer sociale rechtvaardigheid en een versterkte lokale democratie.

Bij Leuven 2030 zetten we al ruim een decennium, samen met onze vele partners, onze schouders onder deze uitdaging. KU Leuven loopt van meet af aan mee voorop: de universiteit is een stichtend lid van Leuven 2030, deelt structureel haar kennis en onderzoekscapaciteit via het Leuven 2030 Urban Lab en gaf mee vorm aan onze Roadmap 2025-2035-2050 en – meer recent – aan het Leuvens Klimaatcontract, opgesteld in het kader van de Europese Missie voor Klimaatneutrale en Slimme Steden.

Het Klimaatcontract vormt sinds 2023 de leidraad voor versnelde klimaatactie in Leuven. Het is een plan dat vertrekt vanuit een doorwrochte, wetenschappelijk onderbouwde analyse en dat meer dan 80 projecten naar voren schuift die het potentieel in zich dragen om taaie barrières te doorbreken en de weg vrij te maken voor stadsbrede klimaatneutraliteit. Meer dan 30 actoren, waaronder KU Leuven, engageerden zich in dit contract, en verbinden zich zo aan één groot innovatieprogramma dat een diversiteit aan perspectieven, profielen en deskundigheid bij elkaar brengt.

KU Leuven bevindt zich in een unieke positie om een aantal projecten in het Klimaatcontract mee richting implementatie te loodsen. Als onderwijs- en onderzoeksinstelling bezit en ontwikkelt KU Leuven een weelde aan kennis – over technische én maatschappelijke systemen –die lokaal verzilverd kan worden om de transitie te versnellen. Daarnaast beheert KU Leuven grote delen van het Leuvense grondgebied: gebouwen en terreinen die verdere kansen bieden om directe impact te blijven realiseren.

Door voluit beide kaarten te trekken – die van kennisinstelling en die van patrimoniumbeheerder – kan KU Leuven een immense bijdrage leveren aan de missie waar de meer dan 400 leden van Leuven 2030 zich achter schaarden: een versnelde klimaatneutrale toekomst voor onze stad.

Het is tegen deze achtergrond dat we u graag warm uitnodigen om volgende speerpunten in overweging te nemen en u uit te spreken over hoe ze hun weg vinden in uw visie en plan voor uw eventuele mandaat als rector.

SPEERPUNT 1 - ONTHARDEN EN VERGROENEN

‍Belang - De gevolgen van klimaatverandering treffen Leuven en zullen dat steeds meer doen. Om iedereen die woont, werkt en studeert in onze stad te beschermen tegen hittestress en wateroverlast is het nodig om in te zetten op ontharding en vergroening. Groen brengt verkoeling en onverharde ruimte laat water insijpelen in de bodem, wat ons wapent tegen zowel extreem natte als extreem droge periodes.

De terreinen van KU Leuven vormen een belangrijke hefboom in deze uitdaging. Zo stelt KU Leuven al haar domeinen in de binnenstad en ook in Heverlee volledig open voor het brede publiek (denk hierbij bv. aan het Arenbergpark, het woonerf Groot Begijnhof, de tuin van het Van Dalecollege tot in de Schapenstraat en verschillende publieke doorgangen). Daarnaast is er het potentieel om 15.200 inwoners (15% van de bevolking) toegang te verschaffen tot groen op 300 meter van hun woning. Vandaag wordt, met 2.500 inwoners, slechts een fractie van dit potentieel aangeboord. (Deze cijfers zijn afkomstig uit een analyse van de afdeling Bos, Natuur en Landschap van KU Leuven.)

Daarnaast bevindt KU Leuven zich in een sleutelpositie voor het lokale waterbeleid. Bij de overstromingen in de zomer van 2021 diende campus Arenberg III in Heverlee bijna onder water te worden gezet om de binnenstad, die door het oog van de naald kroop, te beschermen. Een strategisch en goed afgestemd beheer van dit gebied is dus van groot belang om zo doeltreffend mogelijk te kunnen optreden tegen toekomstige overstromingen.

Vraag - Is KU Leuven, onder uw rectorschap, bereid om:

- Conform het reeds aangegane engagement, op korte termijn een strategie op te stellen om – op basis van de opgestelde inventaris van alle verhardingen – de verharding op het geheel van de terreinen van KU Leuven verder af te bouwen, en in deze strategie concrete onthardingsdoelstellingen voor 2030 vast te leggen?

- Capaciteit en middelen vrij te maken voor de realisatie van onthardingsprojecten en voor het monitoren van de impact van deze projecten?
‍
- Structureel samen te werken en kennis uit te wisselen met Stad Leuven, Leuven 2030 en andere sleutelactoren in de Taskforce Klimaatadaptatie?

SPEERPUNT 2 -RENOVEREN EN DUURZAAM VERWARMEN

‍Belang - De verduurzaming van gebouwen is een essentieel onderdeel van het streven naar klimaatneutraliteit. Slagen we erin om de woningen en tertiaire gebouwen in Leuven te renoveren en duurzaam te verwarmen, dan realiseren we ongeveer de helft (naar schatting 190.000 ton) van alle noodzakelijke emissiereducties. De gebouwen van KU Leuven vertegenwoordigen een substantieel deel van deze uitstoot: ruwweg 30.000 ton. De universiteit zet vandaag al sterk in op het terugdringen van deze emissies: het energiebeleidsplan 2022-2027 zet KU Leuven op koers om tegen 2027 een reductie van 28% te behalen (in vergelijking met 2016). Het Leuvens Klimaatcontract biedt evenwel een kans om een versnelling hoger te schakelen, en te verkennen welke bijkomende inspanningen mogelijk zijn voor een doorgedreven emissiereductie.

‍Vraag - Is KU Leuven, onder uw rectorschap, bereid om:

- Het huidige energiebeleidsplan (2022-2027) aan te scherpen, en in het nieuwe energiebeleidsplan een ambitieuze reductiedoelstelling voor 2030 te verankeren?

- Samen met Stad Leuven te komen tot een gedragen warmteprogramma gericht op de uitrol van collectieve groene warmte, en de uitvoering van de in dit programma opgenomen projecten (zoals de ontwikkeling van de Redingensite) maximale kansen te geven?

SPEERPUNT 3: CIRCULAIR BOUWEN EN VERBOUWEN

Belang - Ook aan het gebruik van bouwmaterialen zijn emissies gelinkt. Deze emissies behoren tot de zogenaamde Scope 3: emissies die buiten het grondgebied van Leuven plaatsvinden, maar waarvan wij als Leuvense gemeenschap de oorzaak zijn. Bouwmaterialen zijn de grootste bron van uitstoot binnen Scope 3. Straffer: ze zijn verantwoordelijk voor evenveel emissies als in Scope 1 (emissies die rechtstreeks op het grondgebied plaatsvinden) en Scope 2 (emissies gelinkt aan de aankoop van energie) tezamen.

We kunnen deze negatieve impact reduceren door met steeds meer overtuiging in te zetten op het recupereren, hergebruiken en herbruikbaar maken van bouwmaterialen. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van urban mining, waarbij gebouwen selectief gesloopt worden om zoveel mogelijk waardevolle materialen te recupereren en van een nieuwe bestemming te voorzien. Het potentieel is groot: Leuven produceert jaarlijks zo’n 196.000 ton bouw- en sloopafval. Ook op deze flank van de transitie komt KU Leuven, met haar aanzienlijk patrimonium, in beeld als sleutelspeler, die mee het verschil kan maken voor een circulair Leuven. In diverse projecten werkt de universiteit samen met de Leuvense vzw Wonen en Werken en met de Materialenbank Leuven (Atelier Circuler) om vorm te geven aan haar ambities inzake circulair bouwen. In afstemming met alle betrokken partijen worden de mogelijkheden naar opschaling in kaart gebracht.

Vraag - Is KU Leuven, onder uw rectorschap, bereid om:

- Proactief bij te dragen aan de benutting van de enorme mogelijkheden voor urban mining in de gebouwen van KU Leuven?

- Het gebruik van circulaire bouwmaterialen en droge bouwtechnieken sterker te verankeren in het aankoopbeleid?

- Te blijven inzetten op het toegepaste onderzoek dat helpt om een uniek en grootschalig Urban Resource Center op te richten voor Leuven en omstreken?

SPEERPUNT 4: INVESTEREN

‍Belang - Een succesvolle transitie naar een klimaatneutraal Leuven vergt grootschalige investeringen. Voor de uitvoering van de projecten in het Leuvens Klimaatcontract is een investering van ruwweg €1 miljard nodig. Vermits deze projecten samen slechts 10 à 20 procent van de volledige uitdaging vertegenwoordigen, hebben we finaal een veelvoud aan dit bedrag te mobiliseren. Om op deze schaal investeringen aan te trekken werkt Leuven 2030 aan het opzetten van een klimaatfonds: een vehikel dat verschillende soorten geld (waaronder geduldig geld, durfgeld en garantiegeld) mengt en kanaliseert naar verschillende soorten projecten. We geloven dat dit fonds, door voorbij de klassieke een-op-eenfinanciering te kijken, een cruciale versneller kan zijn.

‍Vraag - Is KU Leuven, onder uw rectorschap, bereid om:

- Samen met een divers palet aan andere investeerders te investeren in het klimaatfonds, ermee rekening houdend dat het fonds een bescheidener rendement aanbiedt dan klassieke financiële instellingen maar dat het een grote maatschappelijke impact mogelijk maakt?
‍

In de gezamenlijke missie om Leuven klimaatneutraal te maken neemt KU Leuven een unieke en centrale plaats in. Sinds het prille begin van Leuven 2030 mogen we de universiteit tot onze meest betrokken partners rekenen, en keer op keer hebben we de kracht van deze nauwe samenwerking ervaren. In de komende jaren, die beslissend zullen zijn voor de soort toekomst die ons wacht, zetten we deze weg erg graag verder. We reiken bovenstaande speerpunten aan als richtingaanwijzers, en als kansen om samen nieuwe stenen te verleggen.

Veel dank alvast om de handschoen mee op te nemen. We wensen u een constructieve en dynamische campagne toe en kijken uit naar onze samenwerking.

Ondertekend:

Katrien Rycken - Directeur Leuven 2030

Anne Van Oudenhove - Voorzitter Leuven 2030 en Directeur Private Banking KBC Bank & Verzekering

‍