Het Klimaatcontract als basis voor een Leuvens transitiefonds

Het Leuvens Klimaatcontract is het plan van Leuven 2030, stad Leuven en meer dan 30 sleutelactoren om versneld toe te werken naar een klimaatneutrale stad. Het bevat 86 doorbraakprojecten die onze CO₂-uitstoot reduceren en barrières aanpakken die een snelle daling van onze uitstoot in de weg staan. Ze zijn gekozen om representatief te zijn. Daarmee bedoelen we dat we de barrières die zich in een doorbraakproject voordoen, vaak ook op andere plaatsen in Leuven zullen tegenkomen. Leggen we bijvoorbeeld in één straat een warmtenet aan, dan leren we daaruit allerlei zaken om dat sneller te realiseren in weer andere straten, wijken en stadsdelen. De oplossingen die uit de doorbraakprojecten zullen komen, leggen dus de basis voor een opschaling, waardoor de benodigde CO₂-reductie van 80% tegen 2030 in zicht komt. Op elk van die doorbraakprojecten gaan Leuvense partners engagementen aan.

‍

Het startpunt

Om al die doorbraakprojecten echt uit te voeren, is er geld nodig. Daarom bevat het Leuvens Klimaatcontract ook een financieel luik. Daarin werkten we met de hulp van financiële experten een business case uit voor 13 van de doorbraakprojecten. Op basis van een kosten-batenanalyse berekenden we per project onder meer hoe hoog de investeringsnood is en het potentiële financiële rendement. We schatten ook de projectrisico’s in. Maar daar stopten we niet. We brachten ook de maatschappelijke meerwaarde kwalitatief in beeld en raamden de kost van in-actie.

Die analyses leerden ons een aantal belangrijke lessen over de financiering van de Leuvense transitie:

Er zijn veel investeringen nodig. Ook zogenaamde up-front investeringen: geld dat nodig is voor een snelle emissiereductie, maar waarvan nog niet altijd helder is of er een financiële return is of wanneer die er zou zijn.
Het gaat daarbij niet alleen om bijkomend kapitaal: een deel van het benodigde geld zit al in geplande investeringen of wordt nu anders uitgegeven.
Er zijn financieel interessante businesscases op te stellen voor bepaalde doorbraakprojecten, bijvoorbeeld projecten met een energiecomponent, maar binnen de dominante financiële logica is dat minder zo voor andere, bijvoorbeeld onthardings- en mobiliteitsprojecten. Voor die projecten wordt de return pas duidelijk wanneer we ook de positieve maatschappelijke impact in geldwaarde uitdrukken, en de (vaak vergeten) kost van in-actie begroten. Denk bijvoorbeeld aan betere gezondheid en meer welzijn door toegenomen luchtkwaliteit en meer groen maar ook de uitgespaarde kosten door vermeden overstromingen.

‍

‍

Van plan naar uitvoer: hoe financieren we de doorbraakprojecten?

Deze lessen bepalen hoe we verder aan de slag gaan. Voor de sociaal rechtvaardige transitie die we in Leuven nastreven, zijn immers álle doorbraakprojecten nodig. Ook die doorbraakprojecten die zorgen voor een gezonde, klimaatbestendige omgeving voor iedereen en de meest kwetsbaren in onze Leuvense samenleving meenemen, ook wanneer ze geen onmiddellijk financieel rendement opleveren. Daarom werken we nu aan een transitiefonds dat de doorbraakprojecten aan elkaar koppelt. Door ze strategisch te bundelen, kunnen projecten die winst opleveren mee de financiële risico’s afdekken van projecten zónder (onmiddellijk) financieel rendement. Zo krijg je een beleggingsportefeuille die een aanvaardbaar marktrendement combineert met een duidelijke impact.

Zo'n gebundelde portefeuille maakt het bovendien mogelijk om verschillende kapitaalbronnen aan te spreken om de nodige investeringen te doen. Geld van pensioenfondsen, verzekeringsfondsen en (impact)investeerders dat nu elders wordt belegd, durfkapitaal en geefgeld, maar ook financiering door lokale en bovenlokale overheden en door spaarders. Op die manier maken we de transitie niet alleen betaalbaar, maar ook financieel én maatschappelijk interessant.

We geloven dat zo’n Leuvens transitiefonds de weg vooruit is. Tegelijkertijd is het een financieringsinstrument dat niet eenvoudig op te zetten is. Het model dat we ontwikkelen kleurt buiten de lijntjes van wat vandaag gangbaar is in de financiële wereld en vraagt dat investeerders en instellingen samenwerken die elkaar vandaag nog weinig kruisen. Het vereist dat we de verwachtingen van investeerders erg goed kennen en dat we de samenstelling van onze portefeuille daarop afstemmen. Dat werk is volop bezig.

De volgende vragen vormen daarbij de leidraad:

Welke doorbraakprojecten hebben een businesscase met een aantrekkelijk financieel rendement of een voorspelbare cashflow?
Welke doorbraakprojecten zijn vanuit het oogpunt van maatschappelijk rendement onontbeerlijk en hoe bepaal je dat?
Hoe combineer je die in een fonds dat financieel en maatschappelijk rendement aan elkaar koppelt en zorgt dat investeringen steeds in het geheel gebeuren?
Wie wil daarin investeren, en hoe zorg je dat de nodige middelen de weg naar het fonds vinden?

Over de antwoorden die we formuleren op die vragen lees je hier, op ons LinkedIn-kanaal en in onze nieuwsbrief gaandeweg meer. We werken daarbij eerst toe naar een fonds dat een selectie aan doorbraakprojecten uit het Leuvens Klimaatcontract financiert, om aan te tonen dat de opzet wérkt.

‍